پس از سال‌ها وقفه، نشست فعالان میراث فرهنگی در نظرآباد دوباره از سر گرفته شد؛ رویدادی که با حضور پژوهشگران، مسئولان و چهره‌های محلی، امید به تدوین برنامه‌های علمی، مشارکت‌محور و پایدار را زنده کرده است.
Thank you for reading this post, don't forget to subscribe!به گزارش میراث آریا، پس از سال‌ها وقفه، اولین جلسه فعالان میراث فرهنگی و گردشگری نظرآباد به همت اداره میراث فرهنگی این شهرستان و با میزبانی فرمانداری نظرآباد برگزار شد.
احسان بلالی در این جلسه با بیان اینکه نظرآباد دارای ظرفیت‌های بی‌نظیر تاریخی و فرهنگی است، گفت: میراث فرهنگی این شهرستان تنها شامل بناها و محوطه‌های تاریخی نیست، بلکه اندیشه‌ها، هنرها و سنت‌های مردم منطقه نیز بخش مهمی از این میراث است. بدون توجه به این جنبه‌ها، برنامه‌های حفاظت و توسعه میراث فرهنگی نمی‌تواند اثرگذار و پایدار باشد.
سرپرست اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نظرآباد افزود: ما باید یک برنامه جامع و هماهنگ تدوین کنیم که نقش همه دستگاه‌ها، فعالان فرهنگی و جامعه محلی در آن مشخص باشد. حفظ میراث فرهنگی مسئولیت اجتماعی است که به همه ما تعلق دارد.
او در ادامه به ضرورت انتقادپذیری در مدیریت اشاره کرد و گفت: مدیریت بدون پذیرش نقدهای سازنده از سوی مردم و فعالان فرهنگی، مسیر توسعه را مسدود می‌کند. ما باید با شفافیت و صراحت به انتقادها گوش کنیم و راهکارهای عملی برای بهبود وضعیت ارائه دهیم.
بلالی همچنین درباره برنامه‌های آتی اداره میراث فرهنگی شهرستان توضیح داد: ایجاد کارگروه‌های تخصصی، شناسایی نقاط قوت و ضعف محوطه‌های تاریخی، تدوین نقشه راه حفاظتی و گردشگری و استفاده از ظرفیت رسانه‌ها و فضای مجازی برای معرفی میراث فرهنگی شهرستان از جمله اولویت‌های ماست. این اقدامات می‌تواند زمینه مشارکت مردم و سرمایه‌گذاران را در پروژه‌های گردشگری و حفاظت از بناهای تاریخی فراهم کند.
او تأکید کرد: میراث فرهنگی شهرستان نظرآباد یک سرمایه ملی است. ما باید این میراث را به نسل‌های آینده منتقل کنیم و در این مسیر، همکاری، آموزش و مشارکت فعالانه جامعه، کلید موفقیت ما خواهد بود.
در ادامه عیسی شکری با اشاره به پیشینه کهن این منطقه، محوطه ازبکی را یکی از بی‌نظیرترین محوطه‌های فلات ایران توصیف و بر اهمیت حفظ، معرفی و بهره‌برداری علمی از این محوطه تاریخی تأکید کرد.
این فعال فرهنگی، اجتماعی و کارشناس تاریخ و جغرافیا، با اشاره به ضرورت تدوین برنامه‌های جامع و بلندمدت در راستای حفظ و تقویت میراث فرهنگی، گفت: اگر بخواهیم این مهم محقق شود باید از راهکارهای علمی و کارشناسی بهره بگیریم و نگاه صرفاً اداری یا کوتاه‌مدت را کنار بگذاریم.
شکری با اشاره به اینکه تبدیل شهرستان نظرآباد به یک قطب علمی-گردشگری، نیازمند سرمایه‌گذاری هدفمند و طراحی پروژه‌های فرهنگی و آموزشی است، گفت: وجود یک موزه در شهرستان می‌تواند نقش آموزشی و پژوهشی برجسته‌ای داشته باشد و علاوه بر جذب گردشگر، ظرفیت تحقیق و توسعه دانش تاریخی منطقه را تقویت کند.
او درباره اهمیت تدوین طرح جامع گردشگری نیز توضیح داد: یک طرح جامع باید شامل معرفی محوطه‌های تاریخی، برنامه‌های آموزشی، مسیرهای گردشگری، نقشه‌های حفاظتی و ظرفیت‌های جذب سرمایه‌گذار باشد. بدون این نقشه راه، هیچ طرح توسعه گردشگری موفق نخواهد بود و محوطه‌های تاریخی به مرور آسیب خواهند دید.
شکری یادآور شد: برای اینکه گردشگری و حفاظت از میراث موفق باشد، باید مردم منطقه در این فرآیند مشارکت فعال داشته باشند. از طریق آموزش و اطلاع‌رسانی، می‌توان هم حس تعلق به میراث را تقویت و هم به ایجاد درآمد پایدار برای خانواده‌ها و سرمایه‌گذاران محلی کمک کرد.
در ادامه حسین عسکری، نیز با انتقاد از نبود بانوان در این جلسه گفت: نقش خانواده‌ها، به ویژه مادران، در حفاظت و انتقال میراث فرهنگی به نسل‌های آینده بی‌بدیل است. مادری‌کردن میراث یعنی مراقبت، آموزش و انتقال ارزش‌ها، بدون این بعد اجتماعی، برنامه‌های حفاظت از میراث تنها روی کاغذ باقی می‌ماند.
این پژوهشگر و البرزپژوه محوطه تاریخی ازبکی را یک اثر بی‌نظیر در فلات ایران معرفی کرد و افزود: محوطه ازبکی نه تنها برای شهرستان، بلکه برای تاریخ ایران اهمیت دارد. هر گونه غفلت در حفاظت یا معرفی این محوطه، نادیده گرفتن بخشی از هویت ملی ماست. ما باید طرحی جامع برای این محوطه تدوین کنیم که شامل حفاظت علمی، معرفی گردشگری و تلاش برای ثبت جهانی باشد.
او گفت: تربیت کارشناسان محلی و پژوهشگران با دانش تخصصی، کلید موفقیت حفاظت علمی از میراث است. بدون حضور کارشناسان آموزش‌دیده، تلاش‌ها محدود و غیرپایدار خواهند بود و ظرفیت‌های تحقیق و توسعه از بین می‌رود.
عسکری همچنین بر ضرورت برگزاری همایش‌ها و سمینارهای تخصصی میراث فرهنگی تاکید کرد و افزود: این همایش‌ها می‌توانند نقش محوری در ایجاد همکاری میان پژوهشگران، نهادهای دولتی و جامعه محلی ایفا کنند. معرفی نقش کاوشگران و باستان‌شناسان در تاریخ شهرستان نه تنها اعتبار علمی محوطه را افزایش می‌دهد، بلکه آگاهی عمومی و حس تعلق مردم را نسبت به میراث فرهنگی تقویت می‌کند.
او بیان کرد: میراث فرهنگی شهرستان نظرآباد تنها با نگاه علمی، همکاری نهادهای دولتی، فعالان فرهنگی و مشارکت جامعه محلی می‌تواند به نسل‌های آینده منتقل شود. بدون این مشارکت همه‌جانبه، حتی آثار ارزشمند نیز تهدید خواهند شد و فرصت‌های گردشگری و توسعه فرهنگی از دست می‌رود.
در ادامه این جلسه میثم اعتمادی‌صدر یادآور شد: در دهه ۷۰، بسیج و نهادهای محلی نقش محوری در حفاظت از آثار تاریخی شهرستان داشتند اما این روند به مرور کمرنگ شده است. در آن دوران، مشارکت مردمی و نهادهای محلی باعث می‌شد محوطه‌های تاریخی به شکل مؤثرتری محافظت شوند. متأسفانه امروز این روند کاهش یافته و مسئولیت‌ها به سطح اداری محدود شده است.
این پژوهشگر حوزه میراث فرهنگی با اشاره به نقش حیاتی دهیاری‌ها و شوراهای محلی در حفاظت از میراث گفت: این نهادها می‌توانند نقش راهبردی ایفا کنند، اما باید فعال‌تر عمل کنند و برنامه‌های مشارکتی واقعی طراحی کنند. از طریق تعامل با اهالی و ایجاد طرح‌های پایدار، نه تنها حفاظت از محوطه‌ها تضمین می‌شود، بلکه می‌توان منابع مالی قابل توجهی برای نگهداری آثار تاریخی تأمین کرد.
هوشنگ حسین‌زاده، نیز در این نشست فقدان نقشه راه عملی برای حفاظت و توسعه محوطه‌های تاریخی شهرستان را مهم‌ترین چالش این حوزه دانست و بر ضرورت تشکیل ائتلاف حامیان میراث تأکید کرد و گفت: بدون برنامه‌ای جامع و هماهنگ، تلاش‌ها اثربخش نخواهند بود و سرمایه‌های تاریخی و فرهنگی شهرستان آسیب خواهند دید.
این فعال حوزه میراث فرهنگی شهرستان نظرآباد با اشاره به اهمیت شناسایی افراد اثرگذار و فعال در حوزه میراث گفت: برای حفاظت مؤثر، باید کسانی که در جامعه محلی و فعالان فرهنگی، تجربه و نفوذ اجتماعی دارند، شناسایی و در قالب یک ائتلاف سازماندهی شوند. این گروه می‌تواند به عنوان ستون فقرات برنامه‌های حفاظت، معرفی و توسعه گردشگری عمل کند.
او همچنین بر ضرورت تعامل میان نهادهای دولتی، فعالان فرهنگی و جامعه محلی تأکید کرد و افزود: همکاری واقعی مردم و کارشناسان محلی است که موفقیت برنامه‌ها را تضمین می‌کند. بدون مشارکت فعالانه، برنامه‌ها به صورت اداری و خشک اجرا شده و اثرگذاری لازم را ندارند.
علیرضا توده زعیم نیز در این جلسه بر ضرورت تأمین منابع پایدار برای حفاظت و توسعه میراث فرهنگی شهرستان تأکید کرد و گف۶ت: یکی از مهم‌ترین چالش‌های میراث فرهنگی شهرستان، محدودیت منابع مالی و عدم وجود راهکارهای پایدار است. با تشکیل یک صندوق خیرین، می‌توان منابع مالی مورد نیاز برای حفاظت، بازسازی و معرفی محوطه‌های تاریخی را تأمین کرد و مردم و بخش خصوصی را در این فرآیند مشارکت داد.
رئیس اتاق اصناف شهرستان نظرآباد ابراز کرد: این صندوق می‌تواند پروژه‌های فرهنگی، آموزشی و پژوهشی در حوزه میراث را نیز پوشش دهد. به عنوان مثال، تأمین بودجه برای برگزاری نمایشگاه‌ها، همایش‌ها، موزه‌های محلی و پروژه‌های گردشگری علمی، می‌تواند باعث تقویت پایدار فرهنگ و اقتصاد منطقه شود.
او همچنین به نقش مشارکت بخش خصوصی و نهادهای مردمی اشاره کرد و گفت: تعامل میان بخش خصوصی، خیرین و نهادهای دولتی می‌تواند تضمین‌کننده اجرای پروژه‌ها و افزایش اثرگذاری اقدامات حفاظتی باشد. وقتی مردم و فعالان اقتصادی خود را در فرآیند سرمایه‌گذاری و حفاظت سهیم ببینند، انگیزه بیشتری برای همکاری و حمایت از میراث پیدا می‌کنند.
در ادامه مهدی توسلی گفت: محوطه تاریخی ازبکی، با توجه به ارزش تاریخی و فرهنگی بالای خود، نیازمند برنامه‌ای جامع و علمی برای حفاظت و معرفی است. بدون یک طرح منسجم، اقدامات پراکنده نمی‌توانند اثرگذاری پایدار داشته باشند و حتی ممکن است منابع انسانی و مالی هدر رود.
مدیرمسئول نشریه فراز البرز، در نشست فعالان میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان نظرآباد با تأکید بر ضرورت مشارکت مردم و روستاها افزود: محل سکونت و جامعه محلی، نقش کلیدی در حفاظت از آثار دارند. مردم باید حس مالکیت و تعلق نسبت به میراث خود داشته باشند تا هم در حفاظت مشارکت و هم گردشگران را با افتخار راهنمایی کنند.
توسلی همچنین خواستار تشکیل کارگروه دائمی میراث فرهنگی شد و گفت: یک کارگروه دائمی می‌تواند به عنوان بازوی مشورتی و اجرایی اداره میراث عمل کند، اولویت‌ها را تعیین کرده و اقدامات حفاظتی و پژوهشی را هماهنگ نماید. این کارگروه می‌تواند نقش مهمی در تدوین طرح جامع گردشگری، حفاظت علمی و معرفی محوطه‌ها ایفا کند.
توسلی تأکید کرد: برای حفاظت و معرفی موفق محوطه‌های تاریخی، نیاز به نگاه علمی، مشارکت مردم، همکاری نهادها و برنامه‌ریزی بلندمدت داریم. تنها با این رویکرد است که میراث فرهنگی شهرستان نظرآباد می‌تواند به نسل‌های آینده منتقل شود و جایگاه واقعی خود را در سطح ملی و بین‌المللی پیدا کند.
نبی‌اله بیرامی با اشاره به محدودیت‌های موجود در حوزه حفاظت از آثار تاریخی گفت: با وجود حداقل امکانات، بیشترین خدمات ممکن ارائه شده است، اما این تلاش‌ها باید تقویت شود. حفاظت از میراث فرهنگی نیازمند استمرار، هماهنگی و حمایت همه‌جانبه است و نمی‌توان صرفاً به اقدامات مقطعی اکتفا کرد.
این کارشناس میراث شهرستان نظرآباد همچنین به اهمیت برنامه‌ریزی و اولویت‌بندی در اقدامات حفاظتی اشاره کرد و افزود: بدون شناسایی نقاط بحرانی، تعیین اولویت‌ها و تدوین برنامه‌های عملی، تلاش‌ها پراکنده و کم‌اثر خواهند بود. نیاز است که یک نقشه راه روشن و جامع برای حفاظت و معرفی محوطه‌های تاریخی تدوین شود تا منابع و انرژی‌ها به شکل بهینه مورد استفاده قرار گیرند.
او بیان کرد: میراث فرهنگی شهرستان نظرآباد فرصت ارزشمندی برای توسعه علمی، فرهنگی و گردشگری است. تقویت تلاش‌ها، بهره‌گیری از مشارکت محلی و تدوین برنامه‌های بلندمدت می‌تواند این سرمایه ملی را حفظ و زمینه حضور پژوهشگران و گردشگران را فراهم کند.
محسن دهقان‌آزاد نیز در پایان نشست با تأکید بر اهمیت تداوم این جلسات گفت: برگزاری این نشست پس از سال‌ها وقفه، نقطه عطفی برای احیای گفت‌وگوهای تخصصی در حوزه میراث فرهنگی شهرستان است. استمرار این جلسات، امکان شناسایی مشکلات، ارائه راهکارهای عملی و ایجاد هماهنگی میان نهادها و فعالان فرهنگی را فراهم می‌کند.
معاون سیاسی اجتماعی فرمانداری شهرستان نظرآباد، افزود: میراث فرهنگی شهرستان تنها متعلق به اداره میراث نیست و بدون مشارکت فعال جامعه محلی، حفاظت و توسعه پایدار آن ممکن نیست. حضور مردم و نهادهای مردمی، همراه با ظرفیت کارشناسی فعالان و پژوهشگران، می‌تواند پایه‌ای محکم برای اجرای برنامه‌های موثر ایجاد کند.
دهقان‌آزاد در ادامه با اشاره به حمایت فرمانداری از سرمایه‌گذاران حوزه گردشگری اظهارکرد: زمین رایگان، وام‌های ویژه و تسهیلات بدون عوارض در نظر گرفته شده است تا فعالان و سرمایه‌گذاران بتوانند در حوزه گردشگری و حفاظت از میراث فرهنگی مشارکت کنند.
او یادآور شد: همکاری همه دستگاه‌ها، فعالان فرهنگی و جامعه محلی، اساس موفقیت برنامه‌های حفاظت از میراث فرهنگی است. ایجاد شبکه‌ای هماهنگ میان نهادها و فعالان، تدوین برنامه‌های عملیاتی و برگزاری مستمر جلسات تخصصی، تضمین‌کننده اثرگذاری واقعی اقدامات خواهد بود.
انتهای پیام/
دبیر محمد آوخ
از شما سپاسگزاریم که نظرات و پیشنهادات سازنده تان را با ما در میان می گذارید