محک، اولین مرکز پذیره‌نویسی سلول‌های بنیادی خون‌ساز غیردولتی کشور

پیوند سلول‌های بنیادی خون‌ساز یکی از مهم‌ترین راه‌های درمان مبتلایان به بیماری‌های خونی و کودکان مبتلا به سرطان به شمار می‌رود.

در این روش پیدا کردن نمونه سازگار با فرد بیمار بسیار سخت است چرا که در بهترین شرایط تنها ۲۵ درصد افراد می‌توانند از والدین یا خویشاوندان نزدیک خود، سلول‌های بنیادی دریافت کنند.
همین موضوع باعث می‌شود تا مراکز پذیره‌نویسی به دریافت نمونه از مراکز خارج از کشور روی بیاورند.
این موضوع علاوه بر هزینه‌های بالا، ریسک عدم قطعیت در تطابق‌ نمونه‌ها را به دنبال دارد.
بنابراین محک در مرداد ماه ۱۳۹۶ مرکز پذیره‌نویسی سلول‌های بنیادی خون‌ساز را راه‌اندازی کرد.
این مرکز اولین مرکز پذیره‌نویسی غیردولتی در ایران و در حال حاضر سومین مرکز بین‌المللی پذیره‌نویسی سلول‌های بنیادی خون‌ساز کشور است.

دکتر «منصوره حقیقی» رئیس این مرکز در خصوص فعالیت مرکز پذیره‌نویسی سلول‌های بنیادی خون‌ساز محک از زمان راه‌اندازی تا کنون، می‌گوید: «پیوند سلول‌های بنیادی‌خون‌ساز (سلول‌های پیش‌ساز خونی که می‌توانند به سلول‌های بالغ خون تبدیل شوند) یکی از راه‌هایی است که برای درمان بیماری‌های مختلف از جمله بیماری سرطان به کار می‌رود.
در این روند درمانی نوع ژن‌های سازگاری بافتی که در اصطلاح HLA نامیده می‌شود، برای فرد داوطلب مشخص شده و اطلاعات آن در بانک HLA مرکز پذیره‌نویسی ذخیره می‌شود.
زمانی که یک فرد بیمار نیاز به پیوند مغز استخوان پیدا می‌کند، سازگاری ژن‌های ثبت شده موجود در این مرکز با بیمار نیازمند پیوند مورد بررسی قرار می‌گیرد و در صورت انطباق، انتقال سلول‌های بنیادی خون‌ساز از فرد اهداکننده به بیمار، طی مراحلی که امروزه با روش‌های کمتر تهاجمی انجام می‌شود، صورت خواهد گرفت.
»وی می‌افزاید: «امروز می‌توانیم اطلاع‌رسانی کنیم که پس از گذشت ۴ سال از راه‌اندازی مرکز پذیره‌نویسی سلول‌های بنیادی خون‌ساز محک بیش از ۹ هزار نمونه در آن به ثبت رسیده که بیش از ۵۴۵ نمونه اهدا شده با بیماران نیازمند پیوند در سراسر کشور و حتی در سایر کشورها، منطبق شده است.
بنابراین می‌توان گفت محک در حال حاضر جزو فعال‌ترین واحدهای متصل به شبکه ملی پیوند سلول‌های بنیادی خون‌ساز محسوب می‌شود و سومین بانک بزرگ HLA کشور است.
»حقیقی در پاسخ به سؤالی درخصوص تأثیر شرایط کرونا بر فعالیت این مرکز می‌گوید: «محک جزو مراکزی بود که از طریق بزاق دهان نمونه دریافت می‌کرد اما با شیوع ویروس کرونا دریافت نمونه خون در دستور کار قرار گرفت.
چرا که خطر انتقال ویروس کرونا از طریق بزاق بسیار زیاد است و این کار ممکن است سلامتی اهداکنندگان و کارکنان مرکز را به خطر بیندازد.
همچنین پیش از شیوع ویروس کرونا مراجعه حضوری به مرکز پذیره‌نویسی محک به منظور اهدای نمونه اولیه و ثبت اطلاعات اشخاص ضروری بود اما این روزها محک به محل اعلام شده از سوی داوطلبان اهداکننده برای دریافت نمونه مراجعه می‌کند.
داوطلبان اهداکننده می‌توانند با همکاران‌مان در مرکز پذیره‌نویسی محک تماس گرفته و درخواست نوبت کنند.
در این صورت ما با رعایت پروتکل‌های بهداشتی به محل مورد نظرشان برای دریافت نمونه خون مراجعه خواهیم کرد.
با این اوصاف باید بگوییم در دوران کرونا فعالیت این مرکز متوقف نشد اما تا حدودی در اوایل شیوع این بیماری به دلیل شرایط، میزان ثبت نمونه کاهش یافت.
به همین دلیل با تمهیدات اندیشیده شده، اهداکنندگان می‌توانند بدون ترس از ابتلا به بیماری، اطلاعات ژنتیکی خود در بانک HLA محک ثبت کنند.
»رئیس مرکز پذیره‌نویسی سلول‌های بنیادی خون‌ساز محک در پاسخ به سؤالی درخصوص امکان اهدای نمونه سلول بنیادی خون‌ساز توسط افراد منطبق شده با بیماران در سایر شهر‌ها می‌گوید: «داوطلبان در هر کجای ایران که باشند با مراجعه به مراکز انتقال خون استان محل سکونت‌شان می‌توانند برای انجام مراحل بررسی‌های اولیه جهت اهدای سلول‌های بنیادی خون‌ساز اقدام کنند.
»او در پایان با قدردانی از تمامی افراد حقیقی و حقوقی که در مسیر راه‌اندازی و فعالیت این مرکز با محک همراهی داشتند می‌افزاید: «اهداکنندگان سلول‌های بنیادی خون‌ساز از زمان تأسیس مرکز پذیره‌نویسی محک، با ثبت نمونه HLA و مبادرت به تأمین نیازهای مالی برای ثبت این نمونه‌ها و عمل به مسئولیت اجتماعی‌شان، همراهی خود را با کودکان مبتلا به سرطان و بیماران نیازمند به پیوند نشان داده‌اند.
امیدواریم با ادامه این حمایت‌ها دیگر هیچ کودک مبتلا به سرطان و هیچ بیمار نیازمند به پیوند سلول‌های بنیادی خون‌سازی در ایران و جهان، در انتظار پیوند باقی نماند و بتواند با دغدغه کمتری درمان خود را ادامه دهد.
»