مساجد اصلی‌ترین مکان برای انجام فعالیت‌های سیاسی‌عبادی

سنگ‌بنای آنچه امروز ما به‌عنوان «مسجد» می‌شناسیم، توسط رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌و‌سلم گذاشته شده است.

مجید اسفندفر/هجرت ایشان از مکه به مدینه، نقطه‌ی آغازی بود برای فرایند تأسیس و گسترش مساجدی که قرار بود عبادتگاه و محل گردهمایی مسلمانان باشند.
حضرت محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله‌و‌سلم در راه هجرت به مدینه‌ی مکرمه، حین اقامت در قریه‌ای به نام قبا (که در دوفرسخی جنوب مدینه قرار داشت) اولین مسجد جهان اسلام را با دستان خویش بنا کرد.
از این مسجد امروز نیز به نام همان قریه و با عنوان مسجد قبا یاد می‌شود.
پس از آن نیز رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌و‌سلم در بدو ورود به مدینه، این فرایند را ادامه دادند و اقدام به ساخت مسجدالنبی کردند و آن را محلی برای مبارزه با مشرکان قرار دادند.
درخصوص تأسیس این مسجد می‌توان هدف اول تأسیس آن را شکل‌دهی جماعت به بهانه‌ی عبادت و هدف ثانویه‌ی آن را ایجاد فرصتی مناسب برای امور تبلیغاتی، وعظ و اندرز پیامبر دانست.
مسجدالنبی قلب فعالیت‌های تبلیغی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی مسلمانان شد.
این نهاد مقدس در حقیقت برای حیات سیاسی و اجتماعی و پیدایش تشکلی سالم در جامعه‌ی آن روز، همچون قلبی تپنده بود.
قضاوت و رسیدگی به دعاوی توسط پیامبر اسلام در مسجد صورت می‌گرفت.
همچنین مذاکرات و گفت‌وگوهای سیاسی حضرت با افراد و هیئت‌های اعزامی از قبایل و طوایف گوناگون در مسجد انجام می‌گرفت و پیمان بیعت با تازه‌مسلمانان در مسجد منعقد می‌شد.
خالق انسان از ابتدای خلقت او، همیشه مسیرهای ارتباطی با خود را سر راه انسان قرار داده و در ادیان مختلف محل‌هایی برای عبادت و ارتباط با خداوند ساخته شده است.
قبل از ظهور اسلام، کلیساها، کنیسه‌ها و.
.
.
محل تجمع مردم برای ارتباط با خداوند بود؛ اما با ظهور اسلام و ساخت مکان‌هایی برای عبادت خداوند به‌نام «مسجد»، همان طور که اسلام کامل‌ترین دین بود، مسجد هم برای اهداف والاتری در راه اعتلای دین قرار گرفت و با تمام شئون زندگی انسان همراه شد.
مساجد فقط محل عبادت نیست و خصوصا در حکومت‌های اسلامی، اصلی‌ترین مکان برای انجام فعالیت‌های سیاسی‌عبادی محسوب می‌شود و از همین رو است که در شهرسازی اسلامی توصیه شده که مسجد، در مرکز شهر قرار گرفته و بقیه بناها گرداگرد آن ساخته شود؛ زیرا مسجد باید محل اخذ تصمیم‌های کلان باشد.
کلمه مسجد، ۲۸ بار در قرآن کریم ذکر شده، در روایات فراوانی به اهمیت ساخت، تعمیر و استفاده صحیح از مساجد اشاره شده، کتاب‌ها و مقالات زیادی در این خصوص تألیف شده و افراد و ارگان‌هایی نیز در کشورهای اسلامی مشغول فعالیت در این زمینه هستند؛ اما یک روز از سال نیز به نام مسجد مزین شده است تا بهانه‌ای باشد برای مرور اهمیت نقش مسجد در زندگی اسلامی:امیر مؤمنان علی# می‌فرمایند: «نشستن در مسجد از نشستن در بهشت بهتر است.
چون در بهشت رضای نفس من است ولی در مسجد رضای پروردگار من.
»امام صادق# می‌فرمایند: «در روز قیامت سه چیز در نزد خداوند شکایت می‌کنند: مسجد خرابی که اهلش در آن نماز نمی‌خوانند و عالمی که در بین جاهلان است و مصحفی [کتابی] که به حالت تعلیق درآمده و غبار بر آن نشسته و خوانده نمی‌شود.
»بنابراین مسجد را می‌توان مهم‌ترین پایگاه تمدنی در جهان اسلام دانست که پیش از این دارای کارکردهای بسیار مهم سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و حتی اقتصادی بوده است.