پای لنگان مدیریت پسماند پزشکی در البرز

بارها تصاویری از تخلیه نخاله‌های عفونی در زمین‌‎های حوالی نیروگاه منتظر قائم فردیس درفضای مجازی منتشر شده و چند وقتی بیشتر نیست که از موضوع ریخته شدن زباله های پزشکی یکی از درمانگاه‌های فردیس در سطل مکانیزه شهری می‌گذرد.
مسؤولیت مدیریت پسماند های پزشکی بر عهده کیست؟ باوجود اهمیت موضوع، پیگیری ها نشان می دهد نقص در مدیریت پسماند های پزشکی از جمع آوری تا امحاء فقط مربوط به فردیس نیست و مبتلابه استان البرز است!
مریم آقانوری: همه می‌دانیم تولید پسماند جزء جدانشدنی زندگی انسان هاست و بی‌توجهی به مدیریت آن می‌تواند برای محیط زیست، طبیعت و سلامت انسان‌ها زیان آور و مخرب باشد.
اما موضوع پسماندهای پزشکی متفاوت است و احتمال زیان آوری و خطرات آن برای زندگی انسان‌ها بسیار بیشتر از پسماندهای عادی است.
پسماندهای پزشکی یا بیمارستانی، پسماندهای زیان آور ناشی از فعالیت بیمارستان‌ها، مراکز بهداشتی درمانی، آزمایشگاه‌ها و غیره است.
همچنین بخشی از پسماندهای پزشکی که به دلیل بالا بودن یکی از خواص خطرناکِ سمی بودن، بیماری زایی، قابلیت انفجار، اشتعال، خورندگی و مشابه آن به مراقبت ویژه نیاز دارد، در ردیف پسماندهای ویژه قرار می‌گیرد و طبق قانون جمع آوری و امحاء آن به ساز و کار ویژه ای نیاز دارد.

آنچه از قوانین و دستورالعمل تفکیک پسماند مصوب سال ۸۳ بر می‌آید؛ وظیفه بی‌خطرسازی پسماندهای بیمارستانی بر عهده بیمارستان‌ها و وطیفه جمع آوری، انتقال به مرکز پسماند و امحاء زباله‌های بیمارستانی بر عهده شهرداری‌هاست.
اما تکلیف زباله‌های پزشکی تولید شده در سایر مراکز درمانی چه می‌شود؟ در فردیس که هنوز بیمارستان نداریم و شهرداری هم هنوز سازمان پسماند مستقل ندارد، زباله‌های پزشکی مراکز درمانی فردیس که همه انواع زباله‌های عفونی، برنده و غیره را شامل می‌شود؛ چطور جمع آوری، بی‌خطر و امحاء می‌شود؟ آیا سرنگ‌های بیماران هپاتیتی، دیابتی، ایدزی و .
.
.
در کنار زباله‌های معمولی در خیابان رها می‌شود؟!
و اما ماجرای زباله‌های پزشکی فردیس
طبق مستندات و با توجه به نبود سازمان پسماند در فردیس، در سال ۹۸ تفاهم نامه ای برای مدیریت پسماندهای عفونی مراکز بهداشتی درمانی کرج و فردیس بین دانشگاه علوم پزشکی البرز، اداره کل حفاظت محیط زیست استان و شهرداری کرج منعقد و مسؤولیت اجرای عملیات جمع آوری، حمل و دفع پسماند عفونی مراکز بهداشتی درمانی کرج و فردیس مطابق با قانون مدیریت پسماند و ضوابط مربوطه، از بهمن ماه ۹۸ به مدت ۳ سال، از طریق پیمانکار صلاحیت دار و مورد تایید دانشگاه علوم پزشکی به سازمان پسماند شهرداری کرج واگذار می شود.
پس از ماجراهای دیده شدن زباله‌های عفونی در گوشه و کنار شهر در آذرماه سال گذشته نشستی با حضور روسای شبکه بهداشت و درمان، نظام پزشکی، حفاظت محیط زیست شهرستان فردیس و نماینده پیمانکار شهرداری کرج با موضوع بررسی وضعیت پسماندهای پزشکی شهرستان فردیس برگزار می‌شود.
در این نشست طبق اظهارات نماینده پیمانکار مشخص می‌شود پیمانکار هیچ نوع دستگاهی حتی به صورت اجاره ای برای بی خطرسازی پسماندهای پزشکی ندارد و طی دو سال گذشته از انعقاد تفاهم نامه این دستگاه‌ها را تهیه نکرده و فقط به ازای مبالغی که از مراکز درمانی فردیس و کرج می‌گیرد، زباله‌های عفونی را جمع آوری و بدون طی مراحل و اصول علمی امحاء، به مرکز حلقه دره انتقال می‌دهد.
در این نشست مقرر شد مراکز درمانی خصوصی نسبت به عقد قرارداد پسماند با شرکت مربوطه اقدام کنند؛ در غیر این صورت لیست آنها در اختیار نظام پزشکی قرار گیرد.
همچنین مقرر شد شرکت پیمانکارِ پسماندهای پزشکی، برای تهیه و نصب دستگاه بی خطرساز در اسرع وقت اقدام کند که این امرتا حدودی موید تعهد پیمانکار بر بی خطرسازی پسماندهای عفونی است.

پولی که هدر می‌رود و پسماندهایی که بی خطر نمی‌‍شوند
سیدرضا حسینی، رئیس نظام پزشکی فردیس، با یادآوری اینکه وظیفه پیمانکار، بی‌خطرسازی پسماندهای پزشکی است، اظهار کرد: نمونه فرم‌های واگذاری دستگاه امحاء به پیمانکاران متقاضی که خود فاقد این دستگاه هستند درشهرهای مختلف کشور، نشان از وظیفه پیمانکار در خصوص بی‌خطرسازی پسماندها و جاری بودن این رویه در کشور است.
اما متاسفانه پیمانکار پسماندهای پزشکی کرج و فردیس که توسط شهرداری کرج انتخاب شده و از دانشگاه علوم پزشکی مجوز گرفته است، نه تنها از ابتدا این دستگاه را نداشته، بلکه پس از دو سال از انعقاد قرارداد، نیز دستگاه را تهیه یا اجاره نکرده و نظارت کافی از سوی شبکه بهداشت، سازمان محیط زیست و شهرداری کرج بر روند جمع آوری تا امحاء پسماندهای عفونی فردیس نبوده است.
به گفته رئیس نظام پزشکی فردیس مبلغ تعرفه ماهیانه امحای پسماند بطور متوسط برای درمانگاه‌ها ۴ و نیم میلیون و برای مطب‌ها از ۱۲۰ تا ۳۵۰ هزار تومان است که با توجه به وجود بیش از ۵۰۰ درمانگاه فعال خصوصی و درمانگاه دندانپزشکی در استان که مشمول قانون انعقاد قرارداد پسماند هستند، مجموع دریافتی ماهیانه پیمانکار پسماندهای پزشکی مبلغ هنگفتی است که بابت آن نه تنها در دو سال گذشته پسماندها بی خطر نشده بلکه مانند زباله‌های عادی به حلقه دره منتقل شده است.
وی افزود: در این راستا طی نامه ای از دادستان فردیس درخواست کردم تا به موضوع مدیریت پسماندهای پزشکی فردیس و الزام پیمانکار و دستگاه‌های ذیربط به نظارت بر حسن انجام کار ورود کند.

پزشکان بی قرارداد پسماند، نقره داغ شدند
دکتر حسینی با اشاره به اینکه ماده ۴۱ قانون نظام پزشکی مراکز درمانی مشمول را مکلف به عقد قرارداد پسماند کرده است، گفت: مراکز درمانی که قرارداد پسماند ندارند، قرار بود به نظام پزشکی معرفی شوند، اما توسط شبکه بهداشت به دادستانی معرفی شده و برای برخی از پزشکان پرونده محکومیت کیفری تشکیل شده است و دارای سوء سابقه کیفری شده اند.
وی افزود: این در حالی است که وظیفه نظارتی دستگاه های مربوطه نادیده گرفته شده و پسماندهای پزشکی فردیس بدون بی خطرسازی به حلقه دره می‌رود که می‌‌‌تواند آسیب‌های بسیاری برای محیط زیست داشته باشد و عملا انعقاد قرارداد پسماند پزشکی با نداشتن آن فرقی ندارد.
نظارت بر بی خطرسازی کار شبکه بهداشت فردیس نیست از طرفی برای مخلوط کردن پسماندهای پزشکی با زباله‌های شهری هیچ بهانه ای پذیرفته نیست!
موضوع را از رئیس شبکه بهداشت فردیس جویا شدیم.

پانته آ عینی رئیس شبکه بهداشت و درمان فردیس هم در این خصوص گفت: قرارداد امحاء زباله های پزشکی در استان منعقد شده و نظارت بر جمع آوری ایمن زباله های پزشکی بر عهده شبکه بهداشت فردیس است که انجام می شود.
نبودن دستگاه های اتوکلاو و هیدروکلاو در حلقه دره به حیطه وظایف شبکه بهداشت فردیس مربوط نمی شود.
این مشکل مبتلابه کل استان بوده و پیگیری آن به مسوولان استان مربوط است.
وی توضیح داد: زباله های پزشکی مربوط به مراکز بهداشتی وپایگاه های تحت نظارت شبکه بهداشت و درمان فردیس از طریق دستگاه هیدروکلاو بیمارستان شهید رجایی استان بی خطرسازی و استریل می شود و زباله های مراکز درمانی خصوصی مشمول قانون پسماند، طبق قرارداد توسط پیمانکار مربوطه با نظارت شبکه بهداشت جمع آوری می‌شود.
رئیس شبکه بهداشت فردیس اضافه کرد: از ابتدای امسال پس از دستور دادستان عمومی و انقلاب استان مبنی بر لزوم پیگیری مدیریت پسماندهای پزشکی به معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی البرز و نامه این معاونت در این خصوص به شبکه بهداشت شهرستان، بازدید از مراکز مشمول قرارداد پسماندهای پزشکی در دستور کار بازرسان شبکه بهداشت قرار گرفت.

وی افزود: متاسفانه بسیاری از مراکز مشمول قانون انعقاد قرارداد پسماندهای پزشکی در فردیس، قرارداد ندارند ودر این خصوص با شبکه بهداشت همکاری نمی کنند.
به طوریکه علیرغم ابلاغ و اخطار، اقدامی از سوی آنها صورت نگرفت و به ناچار مجبور شدیم در نهایت مراکزی که همکاری نکردند را به دادستانی معرفی کنیم.
اما در مرحله صدور رای توسط قاضی دادگاه هیچگونه دخالتی نداشتیم.
عینی با تاکید بر اینکه طبق قانون مراکز درمانی مشمول، مکلف به انعقاد قرارداد پسماند پزشکی هستند، گفت: این موضوع به وجود دستگاه بی خطر ساز در حلقه دره که بهانه ای برای عدم همکاری پزشکان و سایر مراکز مشمول شده، ربطی ندارد.
پسماندهای پزشکی نباید همراه با زباله های عادی در سطح شهر رها شود، چرا که در زباله‌های پزشکی احتمال بیماری زایی و مخاطرات دیگر برای سایر افراد وجود دارد و برای حفظ سلامت مردم جمع آوری ایمن پسماندهای پزشکی از سطح شهر، باید انجام شود و بهانه پذیر نیست.

برای تخلفات پیمانکار هیچکس پاسخگو نیست
رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان فردیس نیز از عدم بی خطرسازی پسماندهای پزشکی در حلقه دره گلایه دارد.
مرتضی شکوری رئیس اداره حفاظت محیط زیست فردیس در این خصوص اظهار کرد: به دلیل نبود سازمان مدیریت پسماند در شهرداری فردیس، فعلا این شهرداری جوابگو نیست.
اما با وجود چندین بارشکایت ازتخلفات پیمانکاران پسماند، در شهرداری کرج هم هیچ کس در این خصوص پاسخگو نیست.
از دوسال پیش قرار بود پرونده های مراکز درمانی و غیره از شهرداری کرج به شهرداری فردیس منتقل شود که متاسفانه تا کنون این موضوع ابتر مانده است.

وی با بیان اینکه متاسفانه پیمانکار شهرداری کرج پسماندها را بدون بی خطرسازی مستقیما به حلقه دره منتقل می‌کند، یادآور شد: برای دستگاه بی خطر ساز (اتوکلاو و هیدروکلاو) الزام قانونی وجود دارد.
طبق قانون پسماندهای پزشکی باید خنثی سازی شده و پس از تبدیل به پسماند عادی به مرکز حلقه دره منتقل شود که متاسفانه این امر صورت نمی‌گیرد.
شکوری با اشاره به اینکه حتی جمع آوری پسماندهای پزشکی در فردیس نیز به خوبی انجام نمی شود، گفت: تا کنون چند مورد تخلیه زباله های عفونی دراراضی پشت نیروگاه اتفاق افتاده که معلوم نیست کار پیمانکار بوده یا درمانگاه ملارد و فردیس؟! جمع آوری و دفن زباله های پزشکی وظیفه شهرداری است که از طریق پیمانکار انجام می شود اما شهرداری نظارت مناسبی بر پیمانکار ندارد.

شهرداری مسؤول بی خطرسازی پسماندهای پزشکی نیست
با توجه به گفته های مسؤولان فوق و تعهدات مندرج در تفاهمنامه، ظاهرا نوک پیکان همه مسوولیت ها در خصوص پسماندهای پزشکی به سمت شهرداری کرج است.
در این خصوص با سرپرست سازمان پسماند شهرداری کرج گفتگو کردیم.
محمدرضا خسروی سرپرست سازمان پسماند شهرداری کرج در این خصوص گفت: برابر قانون مدیریت پسماند مصوب سال ۱۳۸۳ شهرداری موظف به جمع آوری پسماندهای عادی است.
همچنین برابر قانون، بیمارستان ها باید مجهز به دستگاه های اتوکلاو و هیدروکلاو باشند و زباله هایشان را بی خطر کنند.
باید این اقدامات به تایید بازرسان محیط زیست برسد و شهرداری زباله‌ها را به صورت پسماند عادی تحویل بگیرد.
اما متاسفانه تعدادی از بیمارستان‌ های استان مجهز به دستگاه‌های بی‌خطرساز پسماند نیستند و یا دستگاه‌هایشان نصف و نیمه کار می‌کند.
وی افزود: ما برای دفن پسماندهای پزشکی سلول دفن بهداشتی داریم که روی آن آهک پاشی می‌شود.
متاسفانه وضعیت مدیریت پسماند پزشکی در استان خوب نیست؛ اما این امر به شهرداری کرج و پیمانکار ما مربوط نمی‌شود.
همه کارهای سترون سازی و بی‌خطرسازی پسماندهای پزشکی باید در بیمارستان‌ها انجام و زباله‌های بی خطرشده در کیسه‌های آبی به شهرداری تحویل شود.
وظیفه شهرداری نیست که دستگاه هیدرو کلاو و اتوکلاو داشته باشند.
این مدیر شهری در خصوص پسماندهای پزشکی مطب‌ها و مراکز درمانی خصوصی، گفت: این مراکز به ویژه مراکزی که جراحی می کنند و پسماندهای عفونی دارند، هم باید در حد وضعیت خودشان دستگاه هیدروکلاو اتوکلاو برای بی خطرسازی زباله ها داشته باشند.
شهرداری فقط وظیفه دارد پسماندهای بی خطر شده را جمع کند و به حلقه دره ببرد.
‌
تفاهمنامه کیلویی چند؟!
وی در مورد تفاهم نامه بین دانشگاه علوم پزشکی و سازمان پسماند شهرداری کرج اظهار بی اطلاعی کرد و گفت: من چنین تفاهم نامه ای را ندیدم.
بی خطرسازی پسماندهای پزشکی وظیفه پیمانکار شهرداری نیست.
هرکس این را می‌گوید، می‌خواهد از وظایف خودش شانه خالی کند.
در قانون مدیریت پسماند نیز ذکر شده که شهرداری فقط وظیفه جمع آوری پسماندهای عادی را دارد، پس اگر شهرداری پسماندی را جمع می‌کند پسماند عادی تلقی می شود.
یعنی پیش از اینکه به شهرداری تحویل شود باید مراحل عادی سازی طی شده باشد و در کیسه های مخصوص به شهرداری تحویل شود و شهرداری برای بی خطرسازی پسماندها مسؤولیتی ندارد.
‌
حفظ محیط زیست البرز با پسماندهای آلوده!
حالا تکلیف چیست؟! چرا هیچکس مسؤولیت پسماندهای پزشکی را گردن نمی‌گیرد؟!از سویی کادر درمان که مشمول انعقاد قرارداد پسماند هستند و می‌دانند که هر لحظه امکان دارد، یک سرنگ آلوده دست کودکی زباله گرد را بشکافد و زندگی آینده اش را به چاه تباهی بیماری ابدی بکشاند، نمی‌خواهند به بستن قرارداد تن بدهند.
از سوی دیگر حتی آنها که قرارداد دارند آبرویشان همراه با زباله‌ها و سربرگ درمانگاه در زباله دان‌های شهر روی زمین می‌‍ریزد!پیمانکار متخلف است یا ناظران کوتاهی می کنند و قصورشان را بر گردن دیگران می‌اندازند؟! اگرچه طبق قانون بی خطرسازی زباله‌های پزشکی بر عهده تولید کنندگان آن، یعنی بیمارستان‌ها و مراکز درمانی است؛ اما تکلیف تعهدات پیمانکار در تفاهمنامه چه می شود؟! یعنی پیمانکار ماهیانه مبلغ هنگفتی را به عنوان جمع آوری و امحاء پسماندهای پزشکی از مراکز درمانی می گیرد و پسماندهای آلوده را مثل زباله‌های عادی به حلقه دره می‌برد و فقط روی آنها آهک می پاشد.
پس وظیفه انسانی حفظ محیط زیست چه می‌ شود؟! چه به دامان طبیعت هدیه می‌کنیم؟ چه کسی مسؤول است؟! آیا یک استانی به وسعت و جمعیت البرز نباید فکری برای امحاء بی ضرر این زباله‌ها بکند؟! آیا قانون زیر پای بی مسؤولیتی ها له می‌شود؟
اگر رویه این باشد که تکلیف پیمانکار و شهرداری، داشتن دستگاه بی خطرساز پسماند است؛ پس چرا از اول پیمانکاری انتخاب شده که این دستگاه‌ها را نداشته است؟! چگونه صلاحیت پیمانکار از سوی دانشگاه علوم پزشکی تایید شده و مجوز لازم را اخذ کرده است؟! چرا در طی دو سال گذشته دانشگاه علوم پزشکی، شهرداری کرج و پیمانکار را ملزم به خرید یا اجاره دستگاه و انجام تعهدات نکرده است؟! چرا اعتراضات اداره حفاظت محیط زیست به تخلفات پیمانکاربه نتیجه نرسیده است؟! بندهای تفاهم نامه از شفافیت لازم برخوردار نیست تا الزام به تعهد صورت گیرد و یا دست‌های پشت پرده در ساختن این آش بیمزه برای شهرهای کرج و فردیس دخیل بوده که حالا نمی‌شود پیمانکار را ملزم به تعهد کرد؟استاندار محترم البرز سوالات در مورد کلاف سردرگم پسماندهای پزشکی زیاد است.
کیسه زباله‌های عفونی، تیزو برنده آلوده و.
.
.
پزشکی در البرز به زمین افتاده و ظاهرا شانه ستبر مسؤولیتی برای برداشتنش نیست! دود این مشکل دارد چشم البرز را می‌سوزاند.

الزام شهرداری کرج به تجهیز حلقه دره به عنوان مرکز دفن زباله‌های استان که همه شهرداری‌‌های شهرهای استان هم ملزم هستند زباله‌هایشان را به ازای مبلغ هنگفتی به این مرکز بدهند، تنها یک مصوبه از کارگروه مدیریت پسماند استان می‌خواهد.
تا دیگر نه مراکز درمانی برای بستن قرارداد پسماند بهانه جویی کنند و نه دستگاه‌ها از وظایفشان شانه خالی کنند.
لطفا نگذارید کیسه برنده و آلوده زباله‌های پزشکی دل البرز را بشکافد و زخم ناصوری بر پیکر این استان شود.
هنوز مدتی از زمان پایان تفاهم نامه پسماندهای پزشکی فردیس و کرج مانده لطفا فکری برای الزام پیمانکار به انجام تعهداتش و امحاء پسماندهای پزشکی بکنید.
‌
منبع فارس