پروبیوتیک گیاهی مبتنی بر سویه‌های بومی در کشور به تولید انبوه رسید

دستاورد تحقیقات ۱۵ ساله محققان پژوهشگاه بیوتکنولوژی گیاهی ایران در زمینه تولید دانش فنی و فرمولاسیون پروبیوتیک جدید گیاهی (بیوکنترل/ بیوفرتیلایزر) مبتنی بر سویه‌های بومی قارچ تریکودرما که به یک شرکت خصوصی منتقل شده بود پس از سپری کردن دوره سه ساله در کشور به تولید انبوه رسید.

دکتر مژگان کوثری، عضو هیات علمی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی و مجری این طرح گفت: دانش ‬فنی ‬تولید و فرمولاسیون پروبیوتیک جدید گیاهی حاصل ۱۵ سال تحقیق بر روی ۶۰۰ جدایه قارچ تریکودرمای بومی جداسازی شده از مناطق مختلف ایران است.
وی افزود: این تحقیقات شامل بررسی های مورفولوژیک، بیوشیمیایی، مولکولی، ژنتیکی، متاژنومیک و فرمولاسیون در سطوح گلخانه و مزرعه بوده است.
وی خاطرنشان کرد: قارچ تریکودرما با داشتن خاصیت آنتاگونیستی شدید علیه بسیاری از قارچ‌های بیماری‌زای گیاهی از جمله موثرترین عوامل بیوکنترل بیولوژیکی محسوب می‌شود.
تریکودرما از اولین کلنیزاتورهای خاک بوده که علاوه بر کنترل و نابودی پاتوژن ها، سیستم ایمنی گیاه را تقویت کرده و افزایش رشد و گسترش سیستم ریشه ای گیاه را به دنبال دارد.
کوثری درباره کاربردهای این پروبیوتیک جدید گیاهی (بیوکنترل/ بیوفرتیلایزر) مبتنی بر تریکودرما گفت: سالانه حدود ۲۵ میلیون لیتر انواع سموم شیمیایی و ۲ میلیون تن کود شیمیایی در مزارع، گلخانه‌ها و باغ‌های کشور مصرف می‌شود؛ به کارگیری مواد شیمیایی، تغییراتی در اکوسیستم طبیعی ایجاد کرده و تعادل بیولوژیک انسان، جانوران، گیاهان و میکروارگانیسم‌ها را بر هم می‌زند اما چنانچه در کنترل بیماری‌های گیاهی از موجودات زنده‌ای که توان استقرار و زندگی در خاک و گیاه را داشته و قادر به کنترل عوامل بیماری زای گیاهی باشند، استفاده شود و یا با تغییر خواص فیزیکی و شیمیایی خاک فعالیت و جمعیت این موجودات مفید در خاک افزایش داده شود، می‌توان بدون ایجاد اثرات نامطلوب به کنترل بیولوژیک عوامل بیماریزای گیاهی پرداخت.
عضو هیات علمی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی با اشاره به اقبال روزافزون جهانی به استفاده از این محصولات زیستی به جای نهاده‌های شیمیایی رایج، گفت: میزان مبادلات تجاری جهانی این عوامل در دنیا در حال گسترش است.
پیش بینی بازار جهانی عوامل بیوکنترل تا سال ۲۰۲۲ روند رو به رشدی برای عوامل بیوکنترل حدود ۶۷.
۳ میلیارد دلار و برای عوامل بیوفرتیلایزر حدود ۳۱.
۲ میلیارد دلار را نشان داده است.
کوثری با اشاره به ‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬مناسب بودن پروبیوتیک تولیدی برای تولید صنعتی، سازگاری با صنعت فرمانتاسیون، تحمل در برابر طیف وسیعی از ترکیبات حیات کش (Biocide) و امکان کاربرد در کنترل تلفیقی خاطرنشان کرد: فرمولاسیون جدید که در اکثر موارد عملکردی بیش از سموم شیمیایی و در موارد دیگر برابر با سموم شیمیایی دارد باعث کاهش میزان مصرف سموم و کودهای شیمیایی و حفظ سلامت محیط زیست می‌شود.

وی در ادامه کاهش بیماری‌های مهم گیاهی در محصولات مختلف، افزایش عملکرد در مقایسه با روش سنتی کشاورزی، عرضه سریع محصول پس از چیدن و کاهش انبارداری محصول به جهت کوتاهی دوره کارنس، امکان استفاده از این فرمولاسیون در شرایط مختلف آب و هوایی و برای گیاهان مختلف (علفی و درختی)، افزایش توان تحمل تنش خشکی، افزایش حجم ریشه و توسعه سیستم آوندی گیاه، افزایش توان تحمل تنش شوری در گیاهان، افزایش فاکتورهای رشدی گیاه و افزایش زنده‌مانی نهال های منتقل شده به عرصه، کاهش تولید پسابهای آلوده و کاهش تخریب محیط زیست، استفاده بهینه از ضایعات کشاورزی به عنوان بستر کشت، جلوگیری از خروج ارز برای تهیه سموم و کود شیمیایی، اشتغال زایی در کشور و دستیابی به دانش و محصولی مبتنی بر ذخایر ژنتیکی میکروبی کشور را از دستاوردها و مزایای این محصول عنوان کرد.
این محقق در پایان در خصوص روند تجاری سازی پروبیوتیک جدید گیاهی (بیوکنترل/ بیوفرتیلایزر) مبتنی بر قارچ بومی تریکودرما گفت: دانش فنی تولید این محصول دی ماه ۹۶ طی قراردادی با مجوز انحصاری همراه با پرداخت رویالتی به بخش خصوصی فروخته شد.
شرکت داخلی خریدار این فرآورده٬ تحقیقات دقیقی را طی سه سال متوالی در استان‌های مختلف کشور بر روی محصولات مختلف در سطوح مزرعه‌ای و گلخانه‌ای انجام داده است.
نتایج آماری کاربری این فرمولاسیون جدید که در گزارشی مشتمل بر ۲۰۰ صفحه توسط شرکت خریدار منتشر شده نشان می‌دهد که کاربرد این پروبیوتیک تریکودرمایی ۷۰ تا ۱۰۰ درصد بیماریهای مهم گیاهی را کنترل کرده و در محصولات مختلف باعث افزایش ۴۰ تا ۸۰ درصدی عملکرد در مقایسه با روش سنتی کشاورز و کاربرد سموم و کودهای شیمیایی شده است.

این محصول در زمان حاضر در مرحله تولید انبوه توسط شرکت خریدار می‌باشد.
پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی ایران در کرج مستقر است.
منبع ایرنا